Τη νύχτα της Τετάρτης 26 προς την Πέμπτη 27 Απριλίου του 1944 Βρετανοί κομάντος και Κρητικοί αντιστασιακοί απήγαγαν τον Γερμανό στρατηγό Χάινριχ Κράιπε, στην περιοχή του Ηρακλείου. Ο Κράιπε είχε έλθει στην Κρήτη προκειμένου να αναλάβει τη γερμανική διοίκηση του νησιού, αντικαθιστώντας τον διαβόητο για τα εγκλήματά του Φρίντριχ Μύλλερ. Ο Μύλλερ ήταν ο αρχικός στόχος της απαγωγής, αλλά μετά την αντικατάστασή του και την άφιξη του Κράιπε, τα σχέδια άλλαξαν.
Την απαγωγή σχεδίασαν και εκτέλεσαν ο ταγματάρχης Πάτρικ Λη Φέρμορ και ο λοχαγός Ουίλιαμ Μος (William Stanley Moss), μαζί με τους Κρητικούς Μανώλη Πατεράκη, Γιώργο Τυράκη, Στρατή Σαβιολάκη, Μιχάλη Ακουμιανάκη, Ηλία Αθανασάκη, Ζωιδάκη, Χναράκη, Κόμη, Παπαλεωνίδα, Τζατζά και Ζωγραφιστό.
Στις 14 Μαΐου ο Φέρμορ, ο Μος και μερικοί από τους Κρητικούς αντιστασιακούς, μαζί με τον απαχθέντα, έφτασαν, διασχίζοντας τα βουνά, στην νότια Κρήτη όπου πλοίο του βρετανικού ναυτικού παρέλαβε τους βρετανούς κομμάντος και το Γερμανό υποστρατηγό και τους μετέφερε στην Αίγυπτο.
Ο Κράιπε οδηγήθηκε στην Αγγλία και από εκεί στον Καναδά, όπου παρέμεινε έγκλειστος σε στρατόπεδο αιχμαλώτων κοντά στα Βραχώδη Όρη μέχρι το 1947, οπότε απελευθερώθηκε…
Η ομάδα της επιχείρησης
Οι απειλές των Γερμανών
Με μια προκήρυξη, που μοιράστηκε κατά χιλιάδες στην Κρήτη και δημοσιεύτηκε στις κατοχικές εφημερίδες, η γερμανική διοίκηση απειλούσε με γενική σφαγή, αν εντός τριών ημερών δεν απελευθερωνόταν ο Κράιπε
Η… “αγανάκτηση” των “καλών πατριωτών”!
Η απαγωγή, που θεωρήθηκε ως μια από τις κορυφαίες πράξεις αντίστασης στο νησί, καταδικάστηκε αμέσως από τους «προύχοντες» του Ηρακλείου, εκείνους δηλαδή που δεν έχαναν ευκαιρία να εκφράζουν στήριξη στις γερμανικές αρχές κατοχής… Την επομένη της απαγωγής ημέρα, αρκετοί απ’ αυτούς υπέγραψαν ένα κείμενο καταδίκης της απαγωγής, αλλά και κάθε αντιστασιακής πράξης… Ιδού το κείμενο, που υπογράφεται από τα μέλη της «Λαϊκής Επιτροπής» του 1944:
«Οι υπογεγραμμένοι, εκπροσωπούντες εν προκειμένω την γνώμην και τα αισθήματα ολοκλήρου του λαού του Νομού Ηρακλείου, έχοντες υπ’ όψιν την παρ’ αγνώστων εξαφάνισιν του στρατηγού κ. Κράιπε, α΄) εκφράζομεν την βαθυτάτην οδύνην κι αγανάκτησιν δια την πράξιν ταύτην β΄) Πεποίθαμεν ότι εις τα ενεργείας ταύτας δεν μετέχει ο Κρητικός λαός εάν δε τυχόν μετέσχον τινες ούτοι ασφαλώς θα είναι εκ των κακοποιών στοιχείων τα οποία τελευταίως επιδίδονται εις δολοφονικάς και ληστρικάς εναντίον του φιλησύχου λαού πράξεις γ΄) Αποδοκιμάζομεν και αποκηρύττομεν κάθε ενέργειαν οιουδήποτε συμπατριώτου μας τείνουσαν να δημιουργήση προστριβάς μεταξύ του λαού της Κρήτης και των Στρατευμάτων Κατοχής και δ΄) Ποιούμεθα έκκλησιν προς πάντας τους Κρήτας όπως σπεύση οιοσδήποτε γνωρίζει ο,τιδήποτε στοιχείον δυνάμενον να διαφωτίση οπωσδήποτε την υπόθεσιν της εξαφανίσεως του στρατηγού Κράιπε να ανακοινώση τούτο εις τας Ελληνικάς ή Γερμανικάς Αρχάς, βέβαιος ων ότι ούτω παρέχει μεγάλην υπηρεσίαν εις τον τόπον μας και συντείνει εις την πρόληψιν μεγάλων κακών
Εν Ηρακλείω τη 28 Απριλίου 1944
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ»
Κάτω από το κείμενο υπάρχουν τα ονόματα που υπέγραφαν, όπως δημοσιεύτηκαν στον «Κρητικό Κήρυκα»:
Ευγένιος Ψαλλιδάκης (Αρχιερατικός Επίτροπος)
Μ. Πλεύρης, Δήμαρχος Ηρακλείου
Εμμαν. Μελισσείδης, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου
Στυλιανός Γιαμαλάκης, ιατρός
Μιχαήλ Γερωνυμάκης, ιατρός
Γεώργιος Φλώρος, πρόεδρος Ενώσεως Εξαγωγέων, Θεόδωρος Κουφάκης, εμποροβιομήχανος, Κωνσταντίνος Γαλενιανός, πρόεδρος Λέσχης Επιστημόνων, Ι. Ζερβός, Επαγγελματικού και Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Ηρακλείου.
Στ. Κωνσταντινίδης, Εμμ. Βασιλάκης, Χρ. Ε. Βασιλάκης, Εμμ. Μ. Βασιλάκης, Ευστ. Διαμαντάκης, Μιχ. Κουναλάκης, Χρισ. Περάκης, Ανδρ. Καστελλάκης, Γεωρ. Λιαναντωνάκης, Αχ. Τζενάκης, Χρ. Παντουβάκης, Ιω. Ελευθεράκης, Κωνστ. Χατζάκης, Αντ. Ανεμογιάννης, Αρ. Ανδρουλάκης, Αρ. Μιχελιδάκης, Νικ. Σιδεράκης, Τιτ. Περδικογιάννης, Στ. Μιτσοτάκης, Ευάγγ. Μεϊμαράκης, Χριστ. Χουρδάκης, Χαρ. Νίβας, Κωνστ. Γαλανάκης, Μιχ. Σακλαμπάνης, Κωνστ. Βαρβεράκης, Χαρ. Μαράκης, Ευαγ. Χατζάκης, Γρ. Χατζιδάκης, Απολ. Μελισσείδης, Ιωσήφ Αληγιζάκης, Κωνστ. Πολυδάκης, Γεωρ. Γεπεσάκης, Μ. Τζομπανάκης, Μιχ. Λογιάδης, Ιω. Λογιάδης, Ν. Πίκουλας, Γ. Γαβριλάκης, Ι. Παπαϊωάννου, Αθ. Σισμανόγλου, Γεωρ. Βαρδάκης, Μάνος Βαρδάκης, Πολ. Φαμελιάδης, Νικ. Παντατοσάκης, Ιω. Σακελλαρίδης, Ρούσος Κατσουλογιώργης, Στεφ. Σαατσάκης, Κωνστ. Πολιτάκης, Κ. Αρχιμανδρίτης, Ν. Παρασύρης, Αντ. Παρασύρης, Ε. Γαλενιανός, Κ. Ξανθουδάκης, Γ.Ι. Διαλυνάς, Σ. Πολυκράτης, Α. Βλάσσης, Μίμ. Αλεξίου, Θεοδ. Γεωργιάδης, Ν. Αλικιώτης, Ι. Ζερβουδάκης, Ευ. Χρυσός, Δ. Μαλαγαρδής, Μ. Σπαντιδάκης, Μ. Διακάκης, Ε. Σπινθουράκης.
Συλλαλητήρια νομιμοφροσύνης!
Μετά την απαγωγή, ο «υπουργός – γενικός διοικητής Κρήτης» Ιωάννης Πασσαδάκης κάλεσε τους «καλούς πατριώτες» της Κρήτης να οργανώσουν συλλαλητήρια για να εκφραστεί η νομιμοφροσύνη προς τις κατοχικές αρχές… Στα Χανιά οργανώθηκε στις 6 Μαΐου, ενώ στο Ηράκλειο στις 18 Μαΐου. Σχεδόν όσοι υπέγραψαν και το προηγούμενο κείμενο καταδίκης της απαγωγής του Κράιπε, υπέγραψαν και την πρόσκληση της οργάνωσης του συλλαλητηρίου, υπέρ, στην ουσία, των αρχών κατοχής. Στην πρόσκληση αναφερόταν:
«ΠΡΟΣΚΛΗΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟΝ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Την προσεχήν Πέμπτην 18 Μαΐου 1944, ώρα 11 π.μ.
ΚΑΛΟΥΜΕΝ
Τον λαόν Ηρακλείου εις την πλατείαν του Ιερού Ναού του Αγίου Μηνά εις πάνδημον συγκέντρωσιν, ίνα ομοφώνως διακηρυχθή ότι η έμμονος θέλησις όλων ημών όπως και ολοκλήρου του Λαού της Κρήτης, είναι να διατηρηθή αφ’ ενός μεν η έννομος τάξις και η ηρεμία του τόπου, αφ’ ετέρου δε η πλήρης νομιμοφροσύνη του Λαού έναντι των Στρατευμάτων Κατοχής και η αρμονική μετ’ αυτού συμβίωσις.
Η ΛΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ»
Τα βίντεο
Δείτε ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ για την απαγωγή, αλλά και τη μοναδική συνάντηση της αντάρτικής ομάδας που έκανε την απαγωγή με τον ίδιο τον Κράιπε, σε μια εκπομπή του Νίκου Μαστοράκη, προβλήθηκε στη διάρκεια της χούντας (παρουσιάζεται ακριβώς επειδή έχει ιστορική αξία)
https://youtu.be/_OwQoMV5ldU
Τα ονόματα των “αγανακτισμένων καλών πατριωτών” είναι σημαδιακά για την ιστορία της πόλης, επειδή πρόκειται για μέλη “επιφανών οικογενειών” του Ηρακλείου, για πολιτικούς, δημοτικούς άρχοντες, προέδρους επαγγελματικών οργανώσεων, μηχανικούς, εμπόρους, γιατρούς, κληρικούς κλπ. Πρέπει να διευκρινιστεί όμως ξεκάθαρα ότι αυτοί που “αγανακτούσαν” με τις αντιστασιακές ενέργειες κατά των κατακτητών δεν ήσαν απαραίτητα όλοι και δωσίλογοι. Καιροσκόποι που συντάχτηκαν με τον ισχυρό ή φοβισμένοι ήταν.